Lëu ba raan cï rum në biäk kɔɔrë tɔ̈c kony yadë?

Rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c -erɔt looi në thaa thok ebɛ̈n, tiŋ tök në diäär kee dhiëc aye rum. Anɔŋ kä nɔŋ kony lëu ba ke looi.

Të cenë raan naŋ raan cï ye rum në tɔŋ, ke kɔc ye kë lɔc bïk jam ke ke aaye naŋ biäk dït de kuny den. Kɔc ke bɛ̈i ken ëya, ku mɛ̈ɛ̈th, ka kɔc ke të de luɔ̈i aaye kony arëët enɔŋ keek. Yen ariric ba kë ba looi nyic në kë lëu bïn rɔt yök cï ke loi lueth. Anɔŋ kä thi kɔ̈k lëu bïk yï kuɔny ku kee wël tɔ̈ ciɛ̈ɛ̈n kë alëu bïk yï kony në kë ba looi. Anɔŋ kuɔɔny ëya enɔŋ kɔc ci piɔ̈ɔ̈c etɛ̈ɛ̈n.

Na kɔɔr ba naŋ nyic në biäk de rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c ke yï kuen, Ye rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c ŋö?

Ajuiɛɛr de akut de gël de rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c aaye të töŋ yenë gɔ̈l thïn në kɔ̈ɔ̈r de kuɔɔny. Aaye kɔc wɛɛi ku lëk kë kɔc wël kɔc cï rum në biäk kɔɔrë tɔ̈c, ku kɔc ye ke kuɔny. Kä juëc ke biäk de rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c aye ke yök ɛtɛ̈ɛ̈n [në thöŋ de Deŋlith]. Akuut juëc anɔŋiic duwër ke thook ku ka ye kony në thɛɛ kedhiɛ.

Yen telepun de akut de 1800RESPECT eelui në thɛɛ ke 24 ke ɣɔ̈ɔ̈r yenë kee dhöl töŋ de göl. Akut de 1800RESPECT ee ke yiɛ̈n jiëëm de nhïïm, ku weei ku lëk kɔc wël ke kɔc wël ke kɔc cï rum në biäk kɔɔrë tɔ̈c ku bɛ̈i ken, mɛ̈ɛ̈th ka duluuï kɛn kony keek, yuɔ̈pë 1800 737 732.

Jame në biäk de rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c eyic riɛr enɔŋ kɔc ci yɔŋ/rum në biäk de kɔ̈ɔ̈rë tɔ̈c. Anyic ku kɔc juëc ke kek kɔc ci yɔŋ/rum aaye riɔ̈ɔ̈c lan cenë keden bë gam, lanade ke kaa be gɔ̈k ka kë cï rɔt luɔ̈i ke abe dhɔ̈lic.

Dhɔ̈l ke dhetem cï nyuɔɔth pinyë alëu bïk kony ago riɔ̈ɔ̈c jal ku konyë kɔc cï rum në biäk kɔɔrë tɔ̈c.

Gäm

Na lëk kë raan yi lan cenë ke rum në biäk de kɔ̈ɔ̈rë tɔ̈c ke luɔidu eba gam, ku kuɔnye bïk dhɔ̈l bë ke kony bɛ̈i nhial. E cɔ̈ɔ̈k de raan bë piɔ̈u naŋ thiɛ̈c në kë cï rɔt looi yic, ku thiɛ̈c alëu bë ke riääc yiic. Ke yï kën thiɛ̈c, piɛ̈ŋë.

Pïŋ

Kɔc kɔ̈k aaye jam në kë cï rɔt luɔ̈i ke në lantöŋtɛ̈i, kɔc kɔ̈k acie jam në ye. Pïŋ cïnic lɛ̈ɛ̈th anɔŋ kony, tɔ tɛ̈ɛ̈n ku duɔ̈në luŋ tɛ̈ɛ̈u të kɔɔrë raan cï yɔŋ/rum bë jam, eya biäk töŋ de kunyde.

Kɔɔr dhɔ̈l kɔ̈k ke kony

Cɔk raan ci yɔŋ/rum nyic yith ke ku kä lëu bë ke looi, det ka nyic yithke lan yen nɔŋ nhom wɛ̈t ka täŋ de kë bë looi tɔ tueŋ. Yïn lëu kony në biäk de kɔ̈ɔ̈r de akuut lëu bïk yi kony ku të lëu bïk kek ye kuɔny thïn. Rɛ̈ɛ̈c de rum de raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c ee raan cï yɔŋ/rum cɔk cïn nhom wɛ̈t në ye kaamë looi ë kë dɛ̈ rɔtë. Kuny de kɔ̈ɔ̈r de akuut ye kony ye biäkë yenë kee ya göl de të cenë raan ci yɔŋ ke kä kë kɔɔr bë ke kuany yiic.

Duɔnë gɛ̈k

Kɔc ci yɔŋ/rum acïi lëu bëke gɔ̈k në rum cenë ke rum në biäke de kɔ̈ɔ̈r de tɔ̈c në riɛɛr. Rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c acie kë pieth. Alɛ̈nh ceŋ raan, ceŋde, runke, wal, miääu, ka ceŋ de kenë raan cï yɔŋ acie ke ke cɔk en rum raan dɛ̈ në riɛɛr.

Jam ke yï kën jak

Në thɛɛ cenë ke kɔc rum në riɛɛr, ke kɔc acie kör bë ke jak gup. “Yen athiekic ba thiɛ̈c. Cit man: tɔ̈ apieth kenë ɣɛn ba yi paatic?” Në ye dhölë ke ka cïn kë lëu ba riɔ̈ɔ̈c bë ye dhuɔ̈k nhom në-täkic në kë ë cï rɔt looi në rumde.

Döt täŋdu ku cɔk rɔt kony në guɔ̈pdu

Yen etɔ̈ ba piɔ̈r riääk, ka ba gɔ̈th, të cenë raan nhiaar lɔ̈ në tɔ̈ɔ̈k de tɔŋ ku nhom riɛɛr. Ke yï döt täŋdu ku cɔk rɔt kony në guɔ̈pdu të kɔɔr yïn en. Yïn lëu ba akut de 1800RESPECT cɔɔl ku jam kenë akut de gël de luɔ̈i de rum ku ka enɔŋ kɔc ke ajuiɛr de pial de guɔ̈p në baai nɔŋ duɔ̈n.

Dɛ̈t de yic de Kä ye rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c ke bɛ̈i ewɔ kuɔny buk raan ci yɔŋ ka ci rum kuɔny. Kä ye tuɔ̈l enɔŋ raan ci yaaŋ yök -akutiic ku kaa nɔŋiic guɔ̈p, täŋ de nhom, ku yic ŋɛɛr. Anyicku ke kɔc ye kɔc rum ye kɔc thiääk nyic në kɔc ekenë erɔt në kɔc ke baai ka në mɛɛth yiic. Tïït de nyin në ke kɔc kë ee dhiën de piɔ̈u cɔk lɔ piny ku cɔk tɔ̈ɔ̈k den koor. Kuny de ke kɔc kë në dɛmic athiekic eya.

Kuny de raan ci yɔŋ ka ci rum anɔŋ jam ëya në ɣän töök tɔ̈ në ye guɔ̈p ku/ka kɔ̈k cïï rum de tɔ̈c ke bɛ̈i ka cït bëc bëëc. Kä lëu benë raan ci yɔ̈ŋ ka ci rum ke diɛɛr ekë:

• Liëc

• Bëe bëëc ci mande yi majiji (STIs)

• Ŋɛ̈i wɔɔk në adärwal HIV

• Tuɛny kɔ̈k lëu bïk lɔ në guɔ̈pic

Dunyiny de biäk de pial de raan abë dhil luui arëët ago raan ci yɔŋ/ka ci rum cɔk lɔ piɔ̈u piny në kë yenë täŋ de nhom ye yiɛ̈n niööp. Kë luui ke abë dhil ya looi në kuer cï ke pak piɔ̈ɔ̈th ago ke dhiac keke nɔŋ ŋäth ku muk-ke röth apiɛth.

Na kɔɔr be raan ke cï rɔt luɔ̈i yen guɛ̈l bolith, ke ka nɔŋ kä thiekiic lëu bë ke kan takiic. Apieth be raan kony raan ci yɔŋ/ka ci rum ya raan nɔŋ nyic të yenë kaŋ ciɛɛth thïn ku të yenë kuany cök thïn në dhöl de riɛ̈ɛ̈u ku adöt. Ekënë ee raan ci yɔŋ/ka ci rum cɔk nɔŋ riɛɛr në rɔtde.

Raan ci yɔŋ/ka ci rum alëu bë tak në yen bë cuɔ̈k guel enɔŋ bolith, ka cïï lɔ enɔŋ diktoor ka kɔ̈ɔ̈r de diktoor. Ekënë eya täŋ de ŋɛk lëu be dhil riɛ̈u.

Në Australia, ke bolith ee luui ke lääu nhom enɔŋ duɔ̈ɔ̈r ka akuut ke thiɛtha. Keek aaye ke ŋɔ̈ɔ̈r në löŋ de gël de areel wël (lööŋ) cï ke gät piny ku ye raan ebɛ̈n ke yök në në lɔ apamic në wepthaai de ɣön de jam de Yithet. Luɔ̈i de bolith ebë kä cï röth thiɛ̈ɛ̈c yiic ku kuɛny ke cök enɔŋ kɔc ci guɛl ye ke yɔŋ ka ci ke rum në biäk de tɔ̈c në riɛɛr.

Akut de baai nɔŋ duɔ̈n de rum de tik ka raan në biäk kɔɔrë tɔ̈c alëu bë we cɔk nyic të yenë guɛ̈l kuany cök thin në yithetic ka në territory duɔ̈n yic. Thoŋ de löŋ ku kä ye ke kuany yic aaye kɔc liääp nhiiim, ku yïn lëu ba ya thiɛ̈c në nyin në kë cï lɔ në yï nhom bë lɛ̈k yï thoŋ bïn e piŋ. Duɔ̈në rɔt gɛ̈i thiɛ̈c kë ye yök ke kënë deetic apiɛth.

Të tɔ̈ mïth në rum de kɔɔrë tɔ̈c yic, ke raan tueŋ ye ke jam në yen enɔŋ kunydit enɔŋ ke keek ne kunyden ku gël den ku 'weei de kek'.

Them ba luɔ̈i nyic thok. Mïth kɔc ku remthi akɔɔr ke ya gam, ye ke cɔk mit piɔ̈ɔ̈th ago ke nyic lan cene kek nɔŋ awäc në kë cï rɔt looi yic. Në lëk lëk en yïn ke mïth acï rɔt dhuɔ̈l yï ba kony ago ke yɔŋe kɔ̈ɔ̈c.

Rɛ̈c de mïth ee löŋ kɔ̈u ku ka ye guɛ̈l bolith. Cɔl 000.

Na kuɔnyë meth ka ranthi ci yɔŋ ka ci rum në biäk de kɔ̈ɔ̈r de tɔ̈c në riɛɛr ke ka nɔŋ akuut juëc ye kony.

Akut dɛ̈ mɛ̈t rɔ̈t ke akuut tɔ̈ nhial ke në biäk de käŋ kedhiɛ, të tɔ̈ meth ka ranthi në ye kenë yic ke ka nɔŋ kä thiekiic ba tak. Akut de baai nɔŋ duɔ̈n de gël de yaaŋ ka akut de gël de mith aaye akuut lëu ïk yï kuɔny arëët në wël ku kony ne dɛ̈t de yic kä lëu be kuany yiic ku kë lëu be looi.

Raan nɔŋ kë ye diu në biäk de mïth kenë ye jam kenë akuut thi ke gël de mïth tɔ̈ në baai nɔŋ den. Yitheet kedhiɛ anɔŋ löŋ de ye kë cï rɔt cɔk gueelë. Luɛl de kee lööŋkë elanadë ke kɔc aaye löŋ ke wɛɛi bïk ya guɛ̈l të nɔŋ en kë cï luɔ̈i ke. Na kuc lan lëu kë ci rɔt looi guɛɛl ke, yi kääcë ku thiɛ̈c kɔc kɔ̈k. Yïn ëya yïn ba jam kenë cɔk cï nhïïm lɔ ciɛ̈ɛ̈n në baai nɔŋ duɔ̈n, cït man de akut de gël de kɔc në yaaŋ ka akut de gëk de mïth në yithetic, në kuɔny. Akut de 1800RESPECT alëu bë lɛ̈k kë bak looi në thoŋ duɔ̈n në biäk de löŋ ye kɔc cɔk gueelkë cï rɔt looi, yuɔ̈pe 1800 737 732.

Të kony yïn kɔc ci yɔŋ ka ci ke rum në biäk de kɔɔrë tɔ̈c në riɛɛr, ke luɔi ke yïn ye randït e ba ke kuɔ̈ny bë ciɛ̈n kë näkë ku looi kë benë yenë kɔ̈u tɛɛm.

Ajuiɛr de tïït de nyin në rɔt

Ajuiɛ̈r de tïït de nyin në rɔt ee dhöl yenë tak ku loi ajuiɛɛr de tïït de nyin në rɔt të en kë lëu bë kɔc yök.

Ajuiɛr de tïït de nyin në rɔt

Developed with: Victorian Centres Against Sexual Assault