To leave this site quickly, click the Quick Exit button below. Learn more about Quick Exit button here. If you don’t want your browser history saved, please open incognito browsing mode. Learn more about incognito mode here.  In an emergency, call 000.

Apoia vítima sira

Oinsá mak ha’u bele apoia ema ne’ebé hasoru violénsia doméstika no violénsia iha família laran? Violénsia doméstika no violénsia iha família laran mak akontesimentu ne’ebé kona ema barak – entre kada feto na’in-tolu, ida mak sai vítima ba violénsia doméstika no violénsia iha família laran. Buat sira tuirmai ne’e mak buat ne’ebé Ita bele halo atu fó tulun ba sira.

Violénsia domestika no violénsia iha família laran: Seguransa ba labarik sira

Violénsia domestika no violénsia iha família laran: Seguransa ba labarik sira

1800RESPECT

Violénsia domestika no violénsia iha família laran: Seguransa ba labarik sira

Ha’u bele buka ba sinál saida de’it?

Baibain, ema ne’ebé hasoru violénsia doméstika no violénsia iha família laran, sira hatudu sinál ruma ka hahalok ruma.

Ema ne’ebé hasoru violénsia doméstika no violénsia iha família laran karik:

  • Lakohi sai uma, maski la iha razaun, ka karik dehan katak ema bandu nia atu labele sai.

  • Nia haree hanesan nia hanoin barak, laran-tun, ka tanis beibeik maski la iha razaun.

  • Nia haree hanesan ta’uk, moe, la hafolin nia an rasik bainhira hamutuk ho ninia namoradu/kaben ka ninia namoradu/kaben hanesan tarata ka la respeitu nia.

  • Nia iha kanek ka baixa ospitál, no ida-ne’e halo Ita sai suspeita (hanoin).

  • Nia sempre fó razaun kona-ba tansá nia sai uma ka gasta osan.

  • Nia fó-hatene Ita katak ema seluk koko atu hafuhu ka kontrola nia.

Se Ita hakarak hetan informasaun liután, favór lee parte ne’ebé dehan Saida mak violénsia doméstika no violénsia iha família laran?

Husu to’ok

Ikusliu, dalan ida atu hatene loloos se problema iha duni, mak hodi husu to’ok ema ne’e.

Klaru katak dala ruma ida-ne’e difisil.

Ho laran-di’ak família ka kolega sira bele husu pergunta hanesan:

  • Iha problema ruma iha uma ka lae?

  • Ha’u haree bubu sira-ne’e, entaun ema baku Ita ka?

  • Ha’u hanoin Ita-nia namoradu/kaben halo Ita ta’uk, ne’e loos ka?

  • Ha’u sente hanoin Ita, entaun Ita di’ak ka lae?

See tilun ba Ita-nia família ka belun, no fó oportunidade ba sira atu ko’alia ho Ita mesamesak, maibé keta obriga nia, ka duun nia ka duun ema seluk. Hodi obriga no duun, Ita bele halo nia sente mesak liután.

Saida mak Ita bele halo

Ema tenke hatudu aten-brani atubele ko’alia kona-ba abuzu ruma ne’ebé sira hasoru. Vítima barak sente katak ema seluk sei la fiar sira. Kuandu ema fó sai katak sira hetan abuzu, importante tebes katak Ita see tilun ba nia, maski Ita sente katak ninia namoradu/kaben ka namoradu/kaben uluk nian mak hanesan ema laran-di’ak. Dala barak, ema ne’ebé halo violénsia doméstika ka violénsia iha família laran hatudu sira-nia an nu’udar ema ne’ebé di’ak ba ema seluk. Toman hanesan ne’e mós parte husi sira-nia hahalok abuza nian.

Tuirmai mak dalan balu ne’ebé Ita bele halo tuir atu ajuda família ka kolega ida:

  • Se nia dehan nia ta’uk, fó konsiderasaun séria.

  • Violénsia mak la di’ak duni. Keta fó sala ba vítima, ka hamenus abuzadór nia responsabilidade ba abuzu ne’e’.

  • Hodi soe-malu ka haketak an husi pár (kaben) ne’ebé halo violénsia, ida-ne’e bele hamosu problema oioin ne’ebé mós halo vítima hanoin barak – problema hanesan hetan violénsia barak liután, la iha uma ka hela-fatin, ka la iha osan. Karik vítima mak ta’uk ka seidauk prontu atu husik ninia pár.

  • Keta haluha katak violénsia doméstika no violénsia iha família laran la’ós de’it kona-ba hetan kanek ruma. Autór ba violénsia mós halo vítima la konfia-an hodi ko’alia aat no hatún, tarata, no ‘hanehan’ hodi ikusmai vítima ‘rende an’. Gaba vítima nia aten-brani no gaba nia tanba nia tahan susar hodi proteje ninia oan sira.

  • Ajuda vítima atu buka to’ok dalan oioin atubele hetan seguransa, maski nia sai husi uma, ka maski nia nafatin hela hamutuk ho autór ba violénsia ne’e. Haree ba pájina kona-ba planu kona-ba hetan seguransa.

  • Ajuda iha dalan prátiku – lori nia ba fatin ruma, akompaña nia bá enkontru ruma, tau-matan ba ninia oan, fó fatin seguru ba nia. Buka to’ok ajénsia sira-ne’ebé bele fó ajuda ho violénsia doméstika no violénsia iha família laran, no se presiza, ajuda nia atu kontakta ajénsia sira-ne’e.

  • Hodi sai sasin ba violénsia, ne’e kona família tomak. Se ida-ne’e envolve labarik sira, hatudu laran-di’ak no fó tulun ba sira, no buka to’ok ajénsia lokál ne’ebé bele ajuda labarik no família sira [link].

  • Ko’alia kona-ba orden protesaun nian (tribunál nia desizaun ne’ebé fó seguru ba vítima) iha Ita-nia estadu/ territóriu.

Keta haluha, violénsia doméstika no violénsia iha família laran iha duni perigu. Dere ba 000 se Ita-nia família ida, kolega ida, ka sira-nia oan sira hetan ona asalta, ka se Ita sente katak sira besik atu hetan asalta.

Se Ita hakarak informasaun seluk tan kona-ba oinsá mak Ita bele ajuda:

  • Haree ami-nia Mapa ba ajénsia sira [Iha lia-inglés] kona-ba fatin ne’ebé Ita bele bá iha Ita-nia estadu ka territóriu atu hetan ajuda.

  • Telefone ba ema ne’ebé fó konsellu iha ajénsia 1800RESPECT hodi dere ba 1800 737 732.

 

Se hasoru perigu ruma dere ba 000 atu hetan ajuda husi polísia.

Atu hetan ajénsia emerjénsia hodi uza TTY ka National Relay Service, loke ba sítiu Calls to emergency services

 

Saida mak asalta seksuál?

Kuandu ita hatene kona-ba saida mak asalta seksuál nian, ita sei iha matenek atu hasoru problema ne’e.

Saida mak asalta seksuál?

 

Developed with: Domestic Violence Resource Centre Victoria